Αρχική Σελίδα | Γιώργος Επιτήδειος | Εγγραφή Συνδρομητών

"Μεταξύ Φίλων"

Μαθήματα δημοκρατίας από τη Βενεζουέλα

Γιώργος Επιτήδειος (20/4/2002)
gepiti@gepiti.com

Update: 23/12/2014 Τακτοποιώ τα παλιά μου αρχεία και βρήκα πάλι αυτό το κείμενο. Δύσκολο πράγμα η επανάσταση. Πέθανε ο Τσάβεζ και διαλύθηκε το σύμπαν στη Βενεζουέλα. Φαίνεται όμως πως και επί των ημερών του άρχισε η κατηφόρα. Τελικά μήπως δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία χωρίς προτεσταντική ηθική (καλό παραγωγικό μηχανισμό δηλαδή ώστε να λειτουργεί καλά η οικονομία). Ωστόσο, δεν κρύβω το παλιό μου κείμενο. Το αφήνω Online ως προειδοποίηση στους ονειροπόλους (με πρώτον εμένα).

Μέσα στην παραζάλη της Μέσης Ανατολής τα ελληνικά ΜΜΕ ασχολήθηκαν πολύ λίγο για την αποτυχημένη προσπάθεια των ΗΠΑ και των τοπικών οικονομικών συμφερόντων να ανατρέψουν τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες. Επειδή όμως τα όσα συνέβησαν εκεί ενδιαφέρουν άμεσα κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο θεωρώ σκόπιμο να σας ενημερώσω συνοπτικά για μερικά απίστευτα και όμως αληθινά γεγονότα.

1. Τα οικονομικά συμφέροντα

Αν και αποτελεί αμφιλεγόμενη και πολλές φορές γραφική προσωπικότητα, ο κ. Τσάβες αναμφίβολα φρόντισε για το καλό της χώρας του, μειώνοντας την ανεργία (από 18% σε 13%), στέλνοντας 1.000.000 επιπρόσθετα παιδιά στα σχολεία (τεράστιο νούμερο για μια χώρα 24.000.000 κατοίκων) και αυξάνοντας τις παροχές προς το λαό (η βρεφική θνησιμότητα μειώθηκε από 21% σε 17%, ειδικά "μικροδάνεια" για τους φτωχούς ανέβασαν το βιοτικό επίπεδο κ.λπ.).

Δυστυχώς γι' αυτόν όμως, προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, καθώς σιγά σιγά αναμορφώνει το νομικό σύστημα και περιορίζει τη διαφθορά που μαστίζει τη χώρα και έχει συγκεντρώσει τον πλούτο στα χέρια πολύ λίγων ανθρώπων. Το ποτήρι γι' αυτούς ξεχείλισε όταν ο Τσάβες αποφάσισε να αντικαταστήσει τη διοίκηση της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Petroleos de Venezuela, που αποτελεί τον σημαντικότερο πλουτοπαραγωγικό πόρο της χώρας, ενώ παράλληλα θέσπισε ένα αδιάβλητο συνδικαλιστικό εκλογικό σύστημα ώστε να αποκτήσει το σωματείο των εργαζομένων μια δημοκρατικά εκλεγμένη διοίκηση.

Αντιδρώντας σε αυτές τις αποφάσεις η διοίκηση της εταιρείας πετρελαίου μαζί με τους "συνδικαλιστές" συνεργάτες της οργάνωσε μια διαδήλωση συμπαράστασης προς τους απολυμένους managers! (Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως ο απολυμένος διοικητής ήταν απόστρατος στρατηγός.)

2. Η συνδρομή των τοπικών ΜΜΕ

Την ημέρα της πορείας όλοι οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί (που φυσικά ανήκουν σε μεγάλους κεφαλαιούχους εχθρικούς προς την κυβέρνηση) μετέδιδαν κάθε 10 λεπτά διαφημιστικά μηνύματα, καλώντας τους πολίτες σε συμμετοχή στη διαδήλωση.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα που είχε ανακοινωθεί στο κοινό, η διαδρομή της πορείας θα τερματιζόταν στα γραφεία της εταιρεία πετρελαίου. Όταν όμως συγκεντρώθηκαν οι διαδηλωτές (οι εκτιμήσεις για τον αριθμό τους κυμαίνονται από 50.000 έως 150.000) οι διοργανωτές (το Συνδικάτο των Εργαζομένων στα Πετρέλαια, ο Σύνδεσμος Βιομηχάνων και η Καθολική Εκκλησία) αποφάσισαν "ξαφνικά" να αλλάξουν διαδρομή και να κατευθυνθούν στο προεδρικό μέγαρο.

Εκεί συναντήθηκαν με 5.000 υποστηρικτές του Προέδρου Τσάβες και ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών με περίπου 10 νεκρούς και 100 τραυματίες. Αν και δεν είναι δυνατόν να αποδειχθεί ποιος άρχισε πρώτος τους πυροβολισμούς είναι επιβεβαιωμένο ότι:

  1. Τα (πέντε) ιδιωτικά ελεγχόμενα τηλεοπτικά κανάλια παρουσίαζαν συνεχώς μόνο σκηνές όπου οι πυροβολισμοί προέρχονταν από την πλευρά των οπαδών του Προέδρου Τσάβες χωρίς να δείξουν ποτέ προς τα πού πυροβολούσαν αυτοί οι άνθρωποι (σύμφωνα με τους ίδιους προς την αστυνομία και οργανωμένους παρακρατικούς ελεύθερους σκοπευτές).

  2. Τα ονόματα των νεκρών δεν ανακοινώθηκαν ποτέ (κάτι που φαίνεται ότι θα αποδείκνυε πως οι περισσότεροι ήταν οπαδοί του Τσάβες και προφανώς η επίθεση προερχόταν από το αντίπαλο στρατόπεδο.

  3. Ο στρατός που κατέλαβε την εξουσία αμέσως μετά τα επεισόδια έθεσε υπό τον έλεγχό μου μόνο τον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό, ενώ άφησε ελεύθερους τους ιδιωτικούς να μεταδίδουν ό,τι επιθυμούν.

  4. Στη χώρα υπάρχει μόνο μια ουδέτερη εφημερίδα εθνικής κυκλοφορίας, ενώ όλες οι άλλες αντιμάχονται τον Τσάβες.

  5. Η κυβέρνηση Τσάβες είναι η πρώτη στην ιστορία της Βενεζουέλας που ζήτησε από τα ιδιωτικά κανάλια να πληρώνουν φόρους για τα κέρδη τους (όπως φυσικά υποχρεούται κάθε άλλη ιδιωτική επιχείρηση).

  6. Αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους πραξικοπηματίες (που όρισαν ως Πρόεδρο τον επικεφαλής του συνδέσμου βιομηχάνων) ξεκίνησαν διαδηλώσεις υπέρ του Τσάβες. Κανένα ιδιωτικό κανάλι όμως δεν τις κάλυψε παρότι δεν βρίσκονταν υπό καθεστώς λογοκρισίας όπως η κρατική τηλεόραση.

3. Η θέση των ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ ποτέ δεν αισθάνθηκαν άνετα με τον Τσάβες μια και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Φιντέλ Κάστρο και διοικούσε μια χώρα απ' όπου προμηθεύονται το 15% του πετρελαίου τους (το 1998 μάλιστα αρνήθηκαν visa εισόδου στον Τσάβες με το αιτιολογικό ότι ήταν δικτάτορας).

Παρόλα αυτά, έκαναν υπομονή για κάποιο χρονικό διάστημα, προφανώς ελπίζοντας ότι ο λαός της Βενεζουέλας θα τον απομάκρυνε τελικά από την εξουσία. Όταν όμως ο Τσάβες επανεξελέγη (31/7/2000) με ποσοστό πολύ υψηλότερο απ' ό,τι την πρώτη φορά και άρχισε να πιέζει πιο έντονα για αύξηση της τιμής του πετρελαίου φαίνεται ότι η υπομονή τους "εξαντλήθηκε".

  1. Την τελευταία εβδομάδα πριν το πραξικόπημα η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα δεχόταν συνεχώς επισκέψεις επιχειρηματιών, ιδιοκτητών ΜΜΕ και στρατιωτικών (σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post).

  2. Το γραφείο του στρατιωτικού ακολούθου της πρεσβείας αύξησε σημαντικά το προσωπικό του τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του πραξικοπήματος.

  3. Αμερικανοί πολιτικοί αναλυτές άρχισαν να προβλέπουν "κίνημα" κατά του Τσάβες και πανηγύρισαν θριαμβευτικά για την πρόβλεψή τους μόλις αυτό εκδηλώθηκε. (Το Stratfor μάλιστα έστειλε ειδικό email στους συνδρομητές του, υπενθυμίζοντας τις παλαιότερες προβλέψεις του και ισχυριζόμενο ότι οι πληροφορίες του για τη "λαϊκή αγανάκτηση" προέρχονταν από τους ίδιους τους συνεργάτες του Τσάβες!)

  4. Οι αμερικανικές δυνάμεις είχαν τεθεί σε συναγερμό και είχαν ετοιμάσει επιχείρηση εκκένωσης των αμερικανών πολιτών από την χώρα σε περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά.

  5. Μόλις ξέσπασε το πραξικόπημα ο εκπρόσωπος τύπου του Λευκού Οίκου έσπευσε να δηλώσει ότι ο κ. Τσάβες προσωπικά διέταξε τους πυροβολισμούς κατά των διαδηλωτών.

  6. Αντίθετα από όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής που εκδήλωσαν αμέσως την αντίθεσή τους, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνήθηκε να καταδικάσει το πραξικόπημα ή να το αναγνωρίσει ως τέτοιο και όχι ως "αυθόρμητο κίνημα πολιτών". Δήλωσε μάλιστα επίσημα ότι υπαίτιος της κρίσης που εκδηλώθηκε ήταν ο ίδιος ο Τσάβες!

4. Τα διεθνή ΜΜΕ

Λαμβάνοντας προφανώς γραμμή από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, "σοβαροί" ειδησεογραφικοί οργανισμοί όπως το Associated Press, το Reuters, οι New York Times και το CNN ακολουθούσαν εδώ και πολύ καιρό μια μεροληπτική πολιτική, ασκώντας ουσιαστικά προπαγάνδα κατά του Προέδρου Τσάβες.
  1. Πριν από τις εκλογές του 2000 τον επέκριναν πολύ έντονα, "αναλύοντας" την κατάσταση στη χώρα και παρουσιάζοντας ως καταστροφή την επανεκλογή του σε μια καταφανή προσπάθεια να επηρεάσουν το εκλογικό σώμα.

  2. Πολύ πριν το πραξικόπημα παρουσίαζαν συχνά ως ζοφερή την κατάσταση στη χώρα, εκτιμώντας ότι ο Τσάβες έχει χάσει την υποστήριξη του λαού (π.χ. New York Times).

  3. Παρουσίασαν τον Τσάβες ως αυταρχικό δικτάτορα που ανατράπηκε από ένα δημοκρατικό κίνημα παρά το γεγονός ότι ο "δημοκρατικός" αντικαταστάτης του ήταν εκείνος που διέλυσε το Κοινοβούλιο, ανέστειλε τις μελλοντικές εκλογές, έπαυσε από τις θέσεις τους το Ανώτατο Δικαστήριο, τον επικεφαλής των κρατικών ελεγκτών, τον Συνήγορο του Πολίτη και πολλούς άλλους, ενώ παράλληλα κατήργησε 48 νόμους που είχε ψηφίσει πρόσφατα το Κογκρέσο.

  4. Έσπευσαν να ανακοινώσουν ότι ο Τσάβες είχε παραιτηθεί και διαπραγματευόταν την αναχώρησή του από τη χώρα, χωρίς ποτέ να αναφερθεί η πηγή αυτής της πληροφορίας που τελικά αποδείχθηκε πλαστή.

  5. Δεν ανέφεραν τίποτε για τις διαδηλώσεις υπέρ του Τσάβες που ακολούθησαν το πραξικόπημα.

5. Η αντίδραση και οι εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης

Παρά το στραγγαλισμό της ενημέρωσης οι πολίτες της Βενεζουέλας ξεκίνησαν αμέσως διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που η αστυνομία αντιμετώπισε με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο (10 έως 40 νεκροί). Από στόμα σε στόμα όμως, με τη χρήση κινητών τηλεφώνων (που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στη Βενεζουέλα), αλλά και χάρη στην ενημέρωση μέσω Internet, οργανώθηκε τελικά μια διαδήλωση 100.000 ανθρώπων που ξεχύθηκαν στους δρόμους, κατέλαβαν μερικούς ιδιωτικούς σταθμούς και άρχισαν να μεταδίδουν τι πραγματικά συνέβαινε, ενώ παράλληλα ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου αρνήθηκε τη διάλυση του σώματος και ανακοίνωσε ότι αυτό θα συνεδρίαζε κανονικά.

Οι πραξικοπηματίες έστειλαν τότε τις ένοπλες δυνάμεις κατά των διαδηλωτών, αλλά οι στρατιώτες αρνήθηκαν να πυροβολήσουν εναντίον τους και τελικά στράφηκαν κατά της νέας κυβέρνησης, επαναφέροντας τον Τσάβες στην εξουσία.

6. Πραξικοπηματίες νέου τύπου

Χάρη στα περιστατικά της Βενεζουέλας μάθαμε ότι οι μοντέρνοι δικτάτορες δεν περιορίζονται πλέον απλώς στην κινητοποίηση στρατευμάτων για την κατάληψη της εξουσίας. Χρησιμοποιούν παράλληλα τα ΜΜΕ για να υποδυθούν τους δημοκράτες, συκοφαντούν τους αντιπάλους τους, παρουσιάζοντάς τους ως αυταρχικούς δικτάτορες και κρύβονται πίσω από τον μανδύα της λαϊκής κατακραυγής για να καταλάβουν την εξουσία, υποδουλώνοντας στη συνέχεια τον λαό που υποτίθεται ότι κινήθηκαν για να προστατεύσουν.

Στην προκειμένη περίπτωση οι επίδοξοι πραξικοπηματίες έκαναν δύο σοβαρά λάθη:

  1. Υποτίμησαν τη δημοτικότητα του Τσάβες

  2. Μόλις βρέθηκαν στην εξουσία εγκατέλειψαν αμέσως τους συμμάχους τους και μοίρασαν τα υπουργεία μεταξύ τους, δυσαρεστώντας πολλούς απ' όσους τους βοήθησαν να ανέβουν στην εξουσία (π.χ. μια σημαντική μερίδα του στρατού).

Η δημοκρατία λοιπόν κέρδισε μια μάχη, αλλά όχι και τον πόλεμο (ας μην ξεχνούμε πως ο Αλιέντε αντιμετώπισε με επιτυχία το πρώτο πραξικόπημα για να υποκύψει όμως τελικά στο δεύτερο). Είναι βέβαιο ότι στο μέλλον η "μόνη υπερδύναμη" και οι υποστηρικτές της σε άλλες χώρες θα προσπαθήσουν να διορθώσουν τα σφάλματά τους και την επόμενη φορά ίσως τα καταφέρουν καλύτερα.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η νίκη αυτή μας δίδαξε την αξία της εναλλακτικής πληροφόρησης (Internet, τηλέφωνο κ.λπ.), τον κίνδυνο της ιδιοκτησίας των ΜΜΕ από μικρές ομάδες ανθρώπων και τη σημασία της λαϊκής κινητοποίησης. Ήταν ένα χρήσιμο μάθημα που ελπίζω ότι η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, αλλά και η Ευρώπη γενικότερα δεν θα αφήσει να πάει χαμένο.

Γιώργος Επιτήδειος gepiti@gepiti.com

Βιβλιογραφία

THE UGLY AMERICAN REDUX
http://story.news.yahoo.com/news?tmpl=story&cid=127&ncid=748&e=1&u=/020418/7/1eyd5.html

Coup: An Eyewitness Account
http://www.guerrillanews.com/human_rights/doc386.html

Counter-Coup
http://www.guerrillanews.com/human_rights/doc389.html

Three Days that Shook the Media
http://www.guerrillanews.com/human_rights/doc390.html

Ο Τσάβες θα πρέπει να έχει πάρει ένα μάθημα
http://world.flash.gr//cosmosl/2002/4/18/11427id/

Γραφτείτε συνδρομητές για να λαμβάνετε κάθε νέο άρθρο που δημοσιεύεται εδώ

© 2002


Επιστροφή στην αρχική σελίδα