Επιστροφή στην αρχική σελίδα
Για τους αρχαίους Ρωμαίους ο, ελληνικής καταγωγής, θεός Ιανός συμβόλιζε την είσοδο, το ξεκίνημα και το τέλος. Την είσοδο γιατί κάθε καινούρια εμπειρία αποτελεί και ένα πέρασμα, το ξεκίνημα γιατί κάθε πέρασμα μας φέρνει μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα και το τέλος γιατί κάθε νέα πραγματικότητα προϋποθέτει τη ρήξη με το παρελθόν και το θάνατο του παλαιού.
Ο Ιανός όμως είναι περισσότερο γνωστός επειδή απεικονίζονταν πάντοτε με δύο πρόσωπα που κοιτούσαν προς αντίθετες κατευθύνσεις, ίσως για να υποδηλώσουν ότι το μέλλον μάς παρουσιάζεται συνήθως με δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα (ένα θετικό και ένα αρνητικό).
Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σοφία των αρχαίων, ακολουθώ και εγώ το παράδειγμά τους παραθέτοντάς σας δύο αντίθετους προτάσεις για την παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη είναι πολύ αισιόδοξη και εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της οικονομικής επιστήμης που μου δίδαξαν στο πανεπιστήμιο. Η δεύτερη περιέχει όσα επιχειρήματα θα ακούγαμε από τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, αν φρόντιζαν να ουρλιάζουν λιγότερο και αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο διάβασμα, την αναζήτηση πληροφοριών και την ψύχραιμη ανάλυση των γεγονότων.
Αν αποδεχθείτε μόνο έναν από αυτούς τους ορισμούς, τότε το κείμενο αυτό θα έχει αποτύχει στον σκοπό του. Σκοπός μου είναι να περιγράψω τη σημερινή πραγματικότητα με όλους τους κινδύνους που εγκυμονεί, αλλά και με όλες τις ευκαιρίες που τη συνοδεύουν βέβαιος ότι μόνο η γνώση θα μας επιτρέψει να προσαρμοστούμε καλύτερα σε ό,τι έρχεται και να προστατευτούμε από τις παγίδες που κρύβει μέσα του.
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει ευημερία, παρόλο που στην πορεία εμφανίζονται δικαιολογημένες αντιδράσεις απ' όσους ήταν ωφελημένοι από το παλαιό καθεστώς. Για παράδειγμα, οι δασμοί που υπήρχαν παλαιότερα στις μπανάνες ωφέλησαν πάρα πολύ τους παραγωγούς της Κρήτης που φυσικά διαμαρτυρήθηκαν όταν επετράπη η πώληση φθηνής μπανάνας από το εξωτερικό. Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών όμως μπόρεσε να απολαύσει καλύτερα και φθηνότερα προϊόντα, ενισχύοντας παράλληλα και το εισόδημα των χωρών του τρίτου κόσμου που μέχρι τότε έβρισκαν κλειστή την πόρτα της ελληνικής αγοράς.
Μακροπρόθεσμα λοιπόν η παγκοσμιοποίηση κάνει τον κόσμο πλουσιότερο, παραγωγικότερο και δικαιότερο αφού "κερδίζουν" όσοι παράγουν περισσότερο ή καλύτερα και όχι εκείνοι που ενισχύονται από το κράτος με χαριστικές συμβάσεις, ειδικούς προστατευτικούς δασμούς, επιδοτήσεις κ.λπ.
Χάρη στην εξέλιξη των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών οι άνθρωποι σήμερα επικοινωνούν και ταξιδεύουν πολύ περισσότερο από πριν. Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο και η ιστορία μας έχει διδάξει ότι το εμπόριο υπήρξε πάντοτε μια επαναστατική και προοδευτική δύναμη, καθώς όσοι ταξιδεύουν γνωρίζουν διαφορετικούς ανθρώπους, διδάσκονται καινούριες τεχνικές και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους πολιτισμούς.
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων. Είναι αλήθεια ότι αυτή η προσέγγιση γεννά τον κίνδυνο μιας πλανητικής ομοιομορφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε μια παγκόσμια γνώση, αλληλεγγύη και κατανόηση. Σε πράγματα δηλαδή που αξίζουν οποιοδήποτε τίμημα και πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της ανθρωπότητας.
Δυστυχώς όμως, το μοντέλο που χρησιμοποίησε ο Ricardo ήταν στατικό και δεν λάμβανε υπ' όψιν του τις τεχνολογικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές. Όπως λοιπόν σχολίαζαν οι Γερμανοί οικονομολόγοι:
"Αν εγώ (η Γερμανία) είμαι αγροτική χώρα και εσύ (η Βρετανία) βιομηχανική, είναι φυσικό να εξειδικευτώ στα αγροτικά προϊόντα και εσύ στα βιομηχανικά. Έτσι όμως εσύ θα αναπτύσσεις συνεχώς την υποδομή και την τεχνολογία σου, ενώ εγώ θα είμαι καταδικασμένος να καλλιεργώ για πάντα σιτάρι και ραπανάκια.Το συμφέρον μου απαιτεί να θεσπίσω εμπόδια στις εισαγωγές (δηλαδή δασμούς) μέχρι να αναπτυχθεί η εγχώρια βιομηχανική παραγωγή μου και να αποκτήσει αρκετή ισχύ ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του διεθνούς ανταγωνισμού. Διαφορετικά, ακόμη και οι ελάχιστες μονάδες παραγωγής που διαθέτω θα κλείσουν και θα καταδικαστώ να μείνω για πάντα φτωχός και καθυστερημένος."
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει διαρκές μονοπώλιο του πλούτου από τους ήδη ισχυρούς και πλήρες άνοιγμα των φτωχών αγορών για να στραγγαλίσουν τον εκεί ανταγωνισμό πριν αυτός ισχυροποιηθεί και γίνει "επικίνδυνος".
Οι συζητήσεις όμως δεν είναι τόσο δημοκρατικές όσο φαίνονται και η τράπουλα είναι πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων. Για παράδειγμα, η "Παγκόσμια" Τράπεζα ανήκει κατά 51% στην αμερικανική κυβέρνηση, ενώ το "Διεθνές" Νομισματικό Ταμείο διοικείται από την ομάδα των πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου. Έτσι, οι "αμερόληπτες" τεχνοκρατικές αποφάσεις τους στην πραγματικότητα αποτελούν απλώς έκφραση των συμφερόντων των ήδη πλουσίων χωρών και αδιαφορούν πλήρως για τις κοινωνικές επιπτώσεις τους στον υπόλοιπο κόσμο.
Επίσης, παρά τον υποτιθέμενο διαφορετικό ρόλο του καθενός, όλοι αυτοί οι οργανισμοί λειτουργούν ως ένα σύνολο και όπως διδάχθηκε πρόσφατα η Αργεντινή η διαφωνία με έναν οδηγεί σε ομαδική απόρριψη από όλους (οι συμφωνίες συνδέονται μεταξύ τους με ειδικές ρήτρες και η διακοπή μιας συνεπάγεται αυτόματη παύση και όσων έχουν υπογραφεί με όλους τους άλλους διεθνείς οργανισμούς).
Τέλος, παρά την υποτιθέμενη δημοκρατική δομή τους, οι παγκόσμιοι οργανισμοί λειτουργούν υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας που απαγορεύει τον δημόσιο έλεγχό τους, διευκολύνοντας την επιρροή των επιχειρηματικών lobby και "φιμώνοντας" τους λαούς και τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που πληροφορούνται τα γεγονότα μόνο από τις εφημερίδες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα βιασμού της δημοκρατίας αποτελεί η περίπτωση της αμερικανικής εταιρείες Metalclad η οποία, μέσω των μηχανισμών της NAFTA (Βορειοαμερικανική Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου) έλαβε 17 εκατομμύρια δολάρια αποζημίωση για τις αντιεμπορικές πρακτικές του μεξικανικού κράτους, επικαλούμενη το άρθρο 11 στη σχετικής συνθήκης. Η "αντιεμπορική" ενέργεια των Μεξικανών ήταν η διακοπή της κατασκευής του εργοστασίου διαχείρισης τοξικών αποβλήτων της Metalclad επειδή η εταιρεία δεν είχε λάβει άδεια και το κατασκεύαζε πάνω από τον υδροφόρο ορίζοντα μιας μεγάλης περιοχής χωρίς να έχει ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές!
Το πρόστιμο αυτό είναι φυσικά παράλογο. Αφού όμως η διακοπή των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης (ό,τι κι αν κάνει αυτή) περιορίζει το εμπόριο, το Μεξικό κρίθηκε ένοχο παρά το γεγονός ότι εφήρμοσε απλώς τους νόμους του και αναγκάστηκε να υποταχθεί στη θέληση των ισχυρών για να αποφύγει τις εμπορικές κυρώσεις. (Νόμος είναι μόνο το συμφέρον των πλουσίων.)
Το συγκεκριμένο παράδειγμα βέβαια αναφέρεται στην NAFTA. Δυστυχώς όμως, ανάλογες διατάξεις επιχειρείται να θεσμοθετηθούν και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) μέσα από μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ ανθρώπων που έχουν κάθε συμφέρον οι ισχυροί να γίνουν ισχυρότεροι και οι αδύναμοι να μείνουν για πάντα σε αυτή τη θέση. (Αναρωτιέμαι γιατί οι συζητήσεις του ΠΟΕ είναι πάντοτε μυστικές. Ίσως για να μη μαθαίνουν οι εξωγήινοι τι αποφασίζουν οι κυβερνήσεις της γης.)
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει παράκαμψη της εθνικής κυριαρχίας και των δημοκρατικών διαδικασιών μέσα από τη μυστική λειτουργία διεθνών οργανισμών με διοικήσεις διορισμένες από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου!
Πρέπει όμως να αγωνιστούμε υπέρ μιας δίκαιης παγκοσμιοποίησης που θα πραγματοποιηθεί για το καλό των λαών και όχι για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει και οι πολέμιοι της παγκοσμιοποίησης μοιάζουν με τους αγανακτισμένους κολίγους του μεσαίωνα που επαναστατούσαν μεν κατά του φεουδάρχη (πολλές φορές με μεγάλη βιαιότητα), αλλά δεν καταλάβαιναν ούτε τι χρειαζόντουσαν, ούτε ποιος ήταν ο καλύτερος τρόπος για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. (Γι' αυτό και τελικά δεν νίκησαν ποτέ και χρειάστηκε η εμφάνιση των αστών για να γκρεμιστεί οριστικά η φεουδαρχία).
Ίσως μερικοί να βρουν προσβλητικό αυτό το χαρακτηρισμό για τους "μαχητές" της Γένοβας και του Σιάτλ. Ωστόσο, επειδή κανένας τους δεν εμφανίστηκε ποτέ στη συνάντηση των 7 φτωχότερων κρατών του κόσμου (που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο εδώ και μια πενταετία), αλλά όλοι έτρεξαν στο Porto Alegre μια και εκεί υπήρχαν κάμερες αρχίζω αν υποπτεύομαι ότι οι αντιδράσεις τους δεν οφείλονται στην αδικία της παγκοσμιοποίησης, αλλά στο γεγονός ότι τα κέρδη τα μοιράζονται άλλοι.
Ο καθένας για τον εαυτό του λοιπόν.
The Globalizer Who Came In From the Cold
http://www.gregpalast.com/detail.cfm?artid=78&row=0
THE WTO'S HIDDEN AGENDA
http://www.guerrillanews.com/newswire/218.html
The End of Enron
http://www.guerrillanews.com/newswire/doc244.html
Meet the P7
http://www.guerrillanews.com/globalization/doc243.html
Γιώργος Επιτήδειος gepiti@gepiti.com
| Γραφτείτε συνδρομητές για να λαμβάνετε κάθε νέο άρθρο που δημοσιεύεται εδώ |
© 2002
Επιστροφή στην αρχική σελίδα